Bu yarışların adında neden hep “ultra” var?
Bu Türkiye’deki yarışlara özgü bir durum mu yoksa dünyada da böyle mi acaba?
Şimdi durup dururken buna neden takıldın diyebilirsiniz. Bu zaten her zaman kafamı çok kurcalayan bir durum ama son günlerde çok yarış raporu (yazılı ya da video şeklinde) görünce yeniden düştü aklıma.
Çünkü bu bazı şeyleri yanlış öğrenmeye neden oluyor olabilir. Fark ediyorum ki insanlar ultra kelimesinin (ya da ön ekinin) bazen patika yarışını ifade ettiğini sanıyor. Oysa yerli yerine koyalım.
Ultramaraton ya da ultra: 42,195 km’nin üzerindeki tüm mesafeler için kullanılan isim/ifade Trail: Rotasının çoğunluğu patika olan yarış Ultra trail: Rotasının uzunluğu 42,195 km’nin üzerinde olan ve çoğunluğu patikada olan yarış Sub-ultra trail: Bu yeni yeni yayılan bir ifade ve anlamı Rotasının uzunluğu 42,195 km’nin altında olan ve çoğunluğu patikada olan yarış
Şimdi bir organizasyon var ve içinde 5 rota var. Bu rotaların çoğu sub-ultra trail. Ama organizasyonun adı Hede Ultra. Neden? Sadece bir alışkanlık ya da kendiliğinden oluşmaya başlamış bir gelenek mi? Yoksa başka bir nedeni mi var? Ultramaraton koşmamış olsam koştuğum yarışın ultra diye isimlendirilmesi hoşuma gitmezdi. Çünkü bu yanıltıcı bir durum.
Bunları ultra daha zordur, onun yeri ayrı olmalı şeklinde ayrımcı ve hiyerarşik bir bakış açısıyla sormuyorum. Bence her yarış her mesafe kendi içinde yeterince zorlayıcdır ve hiçbir mesafe diğerinden üstün değildir. Hal böyleyken neden kavramları, isimleri ya da ön ekleri hoyratça kullanıyoruz. Yoksa insanlar böyle düşünmüyor mu? Koşulan yarışın içinde bulunduğu organizasyonun adında ultra geçmesi insanlar için bir paye mi? Bu hoşlarına mı gidiyor? Onun için mi böyle seçiliyor isimler?
Yani mesela organizasyonun adı Hede Trail olsa da alt yarışlardan gerçekten ultra olanın adı Hede Ultra Trail olsa. Diğerleri de Hede Trail 29k, Hede Trail 16k gibi olsa.
Beni tanırsınız, böyle şeyleri biraz fazlaca önemser düşünürüm. Sizler ne düşünüyorsunuz bu konuda?
Bunu düzeltebilir miyiz yoksa çok mu geç? Ya da düzeltmeli miyiz?
Aynı gözlem bende de var. Ultra ifadesinin kullanımının organizatörler tarafından kayıtları artırmak için özellikle kullanıldığını düşünüyorum. Ultra trail temalı yarışlara baktığımız zaman genel olarak kısa mesafelerde yarışanların daha fazla olduğu görülüyor, herkes 42k üstü koşacak seviyede değil. Yeni başlayanlar oluyor, hazır olmayanlar oluyor. Ayrıca başka konularda da sıkça dile getirilen “Instagramcı” ve sosyalleşmek için gelenler var. Bu bahsettiğim grup kendini paylaşırken “Ultrada koştum” olarak paylaşmak için bu yarışa katılıyor olabilir (kimse üzerine alınmasın lütfen). Dolayısı ile organizatörlerin asıl hedef kitlesi kısa mesafe yarışçıları. 5K, 10K, 15K gibi mesafeler bunun için daha fazla. Bu kısa mesafelerin yanına birkaç tane 42K+ mesafe koyarak ultra yarış düzenlemiş oluyorlar. Yoksa sadece ultra mesafe ile organizasyonun mali açıdan dönebilmesi mümkün olmaz ve çoğu yarış düzenlenemezdi.
Organizasyon isimlerinde sorun yok aslında. Parkurların isimlendirilmelerine bakınca sadece maraton mesafesi üstünde olan parkurlarin ultra sıfatını taşıdığı görülüyor. Hatta Argeusun kapadokyasi için
Ultra trail 119k
Medium trail 62k
Short trail 38k
isimlendirmesinde ultra sıfatının 100km üzeri için kullanıldığını görebiliyoruz.
Sıkıntı, maraton mesafesi altındaki parkurlarda koşan kişilerin organizasyonun genel adındaki ultra sıfatını kullanmalarıdir. Bu sadece patika kosularina ozgu değil (burada trail koşusunu ultra koşusu sananların olduğu da gerçek tabi ve bu sorunun bir nedeni de onlar). İstanbul maratonu veya yarimaratoununda da aynı şeyi gozlemleyebiliriz. Halk kosusuna/yürüyüşüne katılan kişi maratona katıldım diyebiliyor veya yarı maraton içindeki 10k parkurunu koşan kişi yarimaratona katıldım diyebiliyor.
Konuya özel olan ultra ifadesinin yanlış kullanımı üç şekilde olabilir.
Bilincsiz bir şekilde trail ile ultra ifadeleri yanlış kullanılır
bilinçsiz bir şekilde maraton altı mesafede koşup, organizasyon genel ismindeki ultra ifadesi kullanılır
ikinci maddedeki durum bilinçli şekilde kullanılır
Sub ultra mesafe tanimlamasi ise, tam bir kandirmacadir. ‘Maratondan daha uzun ama daha kısa’ şeklinde bir tanımlama ortaya çıkıyor. Bu da yukarıda üçüncü maddeye giren kişileri tatmin etmek için uyduruldugu, bu kişilerin azımsanmayacak kadar çok olduğunu gösterir.
@spinodal Bu konuda benden de hassas olabilirsin. Şahsi fikrim, o hafta sonu düzenlenecek yarışın isminin o organizayondaki en uzun mesafeli yarış ile adlandırılması mantıklı. (ör. Hede Ultra) Ama asıl yapılması gereken senin dediğin gibi aynı organizasyon içindeki ultra mesafesinden az olan diğer yarışların Hede Trail 16k, Hede Yol Koşusu 10k vb. gibi adlandırılması. Bu konunun diğer ucu da yarışta kürsü görüp “İstanbul Maratonu’nda 3.oldum” diyenlere uzanıyor. (Tebrikler ama üzgünüm: İstanbul Maratonu kapsamında düzenlenen 15km yarışının yaş grubu kategorisinde erkeklerde 3. oldun. Maratonda 3. Etiyopyalı)
@Muratakan Hocam o zaman 62K’nın da Medium Trail değil de Ultra Trail olması lazım değil mi? Bu durumda aynı organizasyonda maraton mesafesi, (42,195km), üzerinde iki yarış olunca iki tane Ultra Trail oluyor. Ben mi yanlış anladım ?
Bildigim kadarı ile, ITRA patikada 42km üstünü ultra mesafe olarak tanıyor. Bu durumda evet 2 tane ultra mesafe var. İznik’te daha da fazla, 160k, 90k, 75k, 50k. Organizasyon adı (mesafe icermeksizin) sponsorunun adı ve en uzun parkurundan esinlenebilir. Salomon Cappadocia Ultra Trail gibi. Veya ultra parkuru varken dahi bunu isminde kullanmayabilir. Aladağlar Sky Trail gibi.
Yanlış hatırliyorsam @spinodal mert hocam düzelt lütfen, Ultra teriminin ne ifade ettiği tartışılmıştı bir ara diye hatırlıyorum. Yolda 42km üzeri kabul görerken ‘patikada 100km üzeri kabul edilmeli’ şeklinde bir fikir vardı. Bence de patikada ultra terimi maratondan bağımsız olmalı. 50km olur, 50mil olur, 100km olur. Ama maratondan bağımsız olmalı diye düşünüyorum. Maraton parkurları özellikle şehirlerle ozdeslesip yol koşuları şeklinde gerçekleşiyorken, patikada kullanılacak bir terimi maratondan bağımsız hale getirmek daha doğru olur diye düşünüyorum.
Bunun başka bir ayağı da, özellikle kadınlarda yaş grubunda toplam 3 kişi olup, o 3 kişi içinde sonuncu olan kişi falanca koşuda 3. oldum diyebiliyor. Hem parkur, gizleniyor, hem yaş grubu genel klasman gibi dayatılıyor hem de kaç kişi icinde kaçıncı olduğu gizleniyor. Bunlar gereksiz yanıltmalar. Özellikle yaş grubu içinde toplam 3 kişi yarisiyorken o 3 kişiden biri olmak, başlı basina bir başarı iken.
Bence, organizasyon dahilinde en uzun yarışın mesafesine göre organizasyon adı belirlenebilir. Ama daha kısa yarışların isimleri de net şekilde belirlenerek ifade edilmeli.
Ultra Trail olarak lanse edilmesinin sebebi UTMB (Ultra Trail du Mont Blanc) yarışına isim benzerliği olması için diye düşünüyorum. Bu yarış dünyanın en rekabetçi yarışı kabul edildiğinden ona atıfta bulunuyor sanırım. Hissiyatı oluşturmak ve ticari düşünmek için olabilir.
ITRA’nın ise bu konuda bir sınıflandırma şekli şöyle:
42 - 69 km: Trail Ultra Medium
70 - 99 km: Trail Ultra Long
100km ve üzeri: Trail Ultra Xlong
Şu kaynağa da göz atabilirsiniz:
Ayrıca bir de Vertical Kilometers, Skyrunning gibi ayrımlar da var.
Bu yeni bir icat olur. Bu isin kavramlari oturmus durumda bildigim kadariyla. Zeminden ve yukseltiden bagimsiz sekilde mesafe 42195 m’nin uzeriyse o yaris ultramaratondur (ultra diye kisaltiliyor ya, bu da dogru degil bence). Zemin ve yukseltiye gore ultra trail ya da ultra sky vs olabilir.
Boyle yapiliyor ve zaten bu yanlis diyerek konuyu actim. Organizasyonun icinde hem ultra hem de ultra olmayan mesafede yarislar varsa ultra terimini kullanmamali.
Cep telefonları Pro, Ultra, Max, XL gibi isimleri hep pazarlama taktikleri neticesinde alıyor.
Artık organizasyonlarda aynı şekilde parkurlarına böyle isim vermeye başladı.
O yüzden Hede Ultra Pro Max diye bir parkur ismi görürsem şaşırmam
Çağımız “-mış gibi” yapma çağı. Bu yüzden maalesef büyük bir kısım insan her mesafenin kendine has bir zorluğu olduğuna değil, daha uzun mesafenin daha zor ve “havalı” olduğuna inanıyor.
Sosyal medyada epey vakit geçiren ve içerik tüketen biri olarak denk geldiğim bir içerikten örnek vermek isterim. Bir hanımefendi “Ex’ine yaz ya da maraton koş” yazısıyla bir video paylaşıp, eski sevgilisine mesaj atmak yerine maraton koşmayı tercih ettiğine işaret eden keyifli bir video paylaşmış. Videoda İstanbul yarı maratonunda 10K parkurunu koşuyor. Koşu içeriği üretecek kadar bu konulara aşina olduğundan maraton ile 10K arasındaki farkı bilmediğini sanmıyorum. Bence sadece “maraton koştum” demek havalı hissettiriyor. Muhtemelen aynı konu ultra mesafelerde de var ve organizasyonu yapanlar da bunun farkında.
Artık her haftasonu 1-2 yarış düzenlenirken; her organizatörün ultra maraton kelimesinin manasına hakim olduğunu düşünmüyorum. Bazıları pazarlama için yapıyorken bazıları da bilmeden koyuyordur isimleri.
Koşucu tarafından bakarsak da genel olarak yukarıda da yazıldığı gibi patika koşusuna ultra deniyor koşu camiasında. Bazıları sosyal medyada kendini yüceltmek isterken bazı koşan arkadaşlar da bence bilmeden “şu yarışta hede ultra 20k’yı koştum çok güzeldi” gibi bahsediyor.
Şahsi fikrim, o hafta sonu düzenlenecek yarışın isminin o organizayondaki en uzun mesafeli yarış ile adlandırılması mantıklı. (ör. Hede Ultra) Ama asıl yapılması gereken senin dediğin gibi aynı organizasyon içindeki ultra mesafesinden az olan diğer yarışların Hede Trail 16k, Hede Yol Koşusu 10k vb. gibi adlandırılması. Bu konunun diğer ucu da yarışta kürsü görüp “İstanbul Maratonu’nda 3.oldum” diyenlere uzanıyor. (Tebrikler ama üzgünüm: İstanbul Maratonu kapsamında düzenlenen 15km yarışının yaş grubu kategorisinde erkeklerde 3. oldun. Maratonda 3. Etiyopyalı)
