Hava kirliliği son günlerde çok arttı ve hissedilir şekilde rahatsız edici.
Bu konuda runner’s world de şöyle " http://www.runnersworldtr.com/olume-kosanlar/ " bir yazı var.
Yazıyı okuyunca biraz tedirgin oldum, sağlıklı olmak için yaptığımız koşu, bisiklet vb aktiviteler kirli havada zararlı hale geliyor, peki en doğrusu dışarı çıkmamak, aktivite yapmamak mı, yada başka çözüm yolları va mı?
İngilizce okuyamayanlar veya zamanı olmayanlar için özetledim:
Antrenman öncesinde kirli havaya maruz kalmak gerçekten büyük sorun, antrenman sırasında negatif etkisi olsa da ilki daha önemli.
Aksi beklenirken, daha yumuşak antrenmanda kirli havanın negatif etkisi daha yüksek olmuş. Çıkarım: hava kirliyse kısa ama sert antrenman yap.
Sadece ağaçlardan oluşan bir bariyer bile çok fark yaratabilirmiş. Yani orman içi iyi fikir. Şehirden ne kadar uzak o kadar iyi.
Sabah çok erken saat ya da akşam çok geç saat en mantıklı zamanlarmış.
Akciğerleri iyi ısıtmak negatif etkiyi azaltıyormuş. Önerilen ısınma: 80-90% max’da 30 sn sprintler x 5-7, aralar 1,5-2,5 dk dinlenme.
52 bin kişi ile 13 yılda yapılan bir araştırmaya göre trafik yoğunluğu olan yerlerde kötü havaya maruz kalmak fiziksel aktivitenin kazanımlarını değiştirmiyormuş.
Hatta egzersiz kötü havaya maruz kalmanın etkilerini sınırlıyor/geri çeviriyormuş.
Özetle: hava kirliliğine dikkat edin, alabileceğiniz maksimum önlemi alın ama antrenmanlarınızı hava kirliliğinden dolayı aksatmayın. Egzersiz iyi, hava kirliliği kötü ama son durumda egzersiz hava kirliliğinden daha güçlüdür diyor.
Bulunduğum yerde kışın genelde akşamları şehir içinde koşarım. Kaldırımlarda koşmak da yayalardan, altında su gizli basınca fışkırtan kaldırım taşlarında, direkleri tutan tellerin görünmez olmasından ve bölgenin hafif engebeli olmasının nabzımı yükseltmesinden dolayı en yakın düzlüğe koşmaya giderim; organize sanayi bölgesine. Bir MDF fabrikası sürekli dumanlar atan bacaları ile ortama koku katar. Koku rüzgar yönüne göre farklı yönlere doğru hareket eder bulutu ile birlikte. Farklı fabrikaların önünden geçerken farklı kimyasal kokuları alırım. Bir yerde okyanus esintili yumuşatıcı, biraz ileride çamaşır suyu kokusu vs. Ama o upuzun ve boş yollarda koşmak gerçekten de zevkli…
izmir’de yaşıyorum ve izmir’in havası nispeten ılık geçen kış mevsimine rağmen çok çok kötü durumda…iki sene önce haftaiçleri akşamları koştuktan sonra çok uzun süre öksürürdüm…geçen sene haftaiçi dışarda koşmayı bırakıp koşu bandına döndüm ve öksürük namına birşey kalmadı…kirli bir havada idman yapmayı geçtim, solumak bile çok ciddi sıkıntılara sebep olabiliyor, bu konuyla ilgili okuduğum makaleler var WHO tarafından yayınlanmış…PM10 değeri 50 olarak kabul ediliyor maksimum sağlıklı bir hava için, İzmir’de kış mevsiminde bu değerin 120-150 bandından olduğunu kullandığım aplikasyonlar sayesinde görebiliyorum…hatta bir kademe ileriye gidip 3M’in ürettiği hava kirliliği için olan maskelerden aldım ve kış mevsiminde dışarda vakit geçireceğim zaman takmaktan çekinmiyorum…hiçbir şey kendi sağlığımızdan daha önemli olamaz…
Geçen senelerde hava kirliliği beni de çok tedirgin ediyordu. Havanın temiz olacağı zamanları iple çekiyordum lakin zaman içinde kendim için en ideal zamanı ve mekanı bulduğumu düşünerek hava kirliliğini takip etmeyi bıraktım.
Saat 20:00 ile 21:00 arasında dahi hava kirliğinde fark olduğunu keşfettim bunuda insanların evlerine dönmek için araç kullanmalarına ve evlerine geldiklerinde kaloriferlerinin derecelerini arttırmalarına bağlıyorum. Zira 20:30 itibariyle semtin bazı bölgelerinde hava daha temiz bir hal alıyordu.
Bazı bölgeleri diyorum çünkü semtin bazı bölgeleri bir şekilde daha fazla rüzgar alıyordu. Havanın temizlenmesinde en önemli faktörlerden biri tabi ki rüzgar. Sonrasında bir kaç metre rakım dahi olsa yüksek yerler daha temiz oluyor, zararlı gazların çoğu yere çökmeye eğilimli. Mesela Karbonmonoksit. Daha sonra o günkü hava basıncının da etkili olduğunu fark ettim. Alçak basınç zamanlarında hava daha da temiz oluyor.
Havadaki sisli puslu görüntü her zaman hava kirliliğine de işaret değil. Yeryüzündeki ani ısınma ve soğuma da buna sebep oluyor. Bugün hava buralarda güneşli yani akşam puslu bir hava olacak bu beni koşmaktan alıkoymuyor.
PM10 ve PM2.5 etkin kirleticiler olsada karbonmonoksit ve sülfür daha çok belli ediyor kendini. Karbonmonoksit direkt oksijensiz bırakıyor insanı. Sülfür bulanık görmenize dahi sebep oluyor. Bu değerlere havaizleme.gov.tr adresinden ulaşabilirsiniz yalnız açılan ilk sayfa 24 saatlik ortalamalar gösteriyor. Yakın olduğunuz istasyonu tespit ettikten sonra istasyonun kendi sayfasından saatlik verilere ulaşmanızı tazsiye ederim. Örnek olarak http://havaizleme.gov.tr/StationInfo.aspx?ST_ID=71
Bu değerleri uluslararası değerlerle karşılaştırınca ABD’nin aşırı derecede kirli olduğunu gördüm. Özellikle Kuzey, Kuzey-Doğu ve Batı bölgeleri yaşanmaması gereken seviyelerde! Bu bağlamda oralardan “hava kirliliğinine aldırmayın koşmaya devam, sülfür size güç verir” şeklinde yazılar çıkmasını gayet normal buluyorum, yazılanları doğru bulmuyorum. Oralarda ki insanların psikolojilerini düzgün tutmak adına yanıltıcı yayınlarla karşılaşılabiliyor.
Ben kış aylarına aldırış etmeden koşmaya devam ediyorum. Koşulabilecek en uygun yeri ve en uygun zamanı aradım, belki şansıma ama en az zararla koşabileceğim yerler buldum. Darısı başınıza, sağlıklı koşular dilerim.