Bu konuya Aladağlar Sky Trail 2015 ve Tahtalı Run to Sky (Dağ Koşusu) 17 Mayıs 2015 başlıklı tartışmalardan geldik:
Aladağlar Sky Trail ve Tahtalı Run To Sky gibi 2000 metre irtifa üzerinde gerçekleşecek dağ koşuları için yükseklik önemli bir faktör. Aladağlar’da parkurun ilk 13 kilometresinde yaklaşık olarak 2000 metre tırmanılarak, 3723 metre irtifaya sahip Emler zirvesinden geçilecek. 10. ve 30. kilometreler arasında (Yedigöller platosunda) ise irtifa 3000 metrenin üzerinde olacak. Tahtalı Sky To Run’da ise deniz seviyesinden başlanarak 2365 metre irtifaya sahip Tahtalı Dağı zirvesine koşulacak. Her ikisi de yükseklik açısından zorlayıcı parkurlara sahip.
Yüksek irtifanın temel olarak iki önemli etkisi olabilir: fiziksel performansın azalması ve akut dağ hastalığına yakalanma olasılığı.
Akut Dağ Hastalığı
Akut Dağ Hastalığı (ADH) yüksek irtifada oksijen yetersizliği nedeniyle oluşur. Kişiden kişiye değişmek ile birlikte genelde 2400 metre üzerinde oluşmaktadır. Yüksek rakımlarda atmosfer basıncının düşük olması nedeniyle oluşan bu hastalığın genel olarak belirtileri şunlardır:
- Baş ağrısı
- Mide bulantısı
- Kusma
- Baş dönmesi
- Bitkinlik
Özellikle daha yüksek irtifalarda, eğer müdahale edilmez ise göğüs ağrısı, beyin ödemi, akçiğer ödemi, koma ve hatta ölüme kadar giden vakalar oluşabilir.
ADH ile ilgili detaylı bilgiler için Takoz dergisinde yayınlanmış olan iki makaleye göz atabilirsiniz:
- Yüksek İrtifada Değişim (Takoz Dergisi 4. sayı, derleyen Tolga Kanık)
- Dağ Hastalıkları (Takoz Dergisi 3. sayı, derleyen Tolga Kanık)
Yükseğe Uyum
ADH’ye yakalanmamak için alınabilecek temel önlem yükseğe uyumdur (aklimatizasyon). Yükseğe uyum, kademeli bir şekilde yükselerek vücudu yüksekliğe ve oksijen yetersizliğine alıştırmaktır. Dağcılıktan bir örnek ile açıklamak gerekirse, 3917 metre irtifaya sahip Erciyes zirve çıkışı yapılırken çıkış yapan ekip zirve denemesinden önceki günler kademeli olarak öncelikle 2000 ve 3000 metrede kamp kurarak yüksekliğe uyum sağlar ve ardından zirve denemesi yapar. Çok daha yüksek rakımlara sahip dağlardaki (örneğin Everest) tırmanışların 2-3 ay kadar sürmesinin temel nedeni ADH’dir.
ADH görüldüğünde yapılacak ilk şey rahatsızlık geçiren kişiyi bir an önce daha düşük irtifalara sevk etmektir. Bunun yanında suni bir kaynaktan oksijen solumak ve bol sıvı içmekte belirtilerin azalmasında yardımcı etkenlerdir.
Aladağlar Sky Trail’de, başta birinci kontrol noktası olan Çelikbuyduran geçidi ve Emler zirve olmak üzere ADH belirtileri gösteren sporcuların koşuya devam etmesine izin verilmeyecektir. Ayrıca, ilk tırmanışın yer aldığı Sokullu Pınar yaylası ve Çelikbuyduran geçidi arasındaki kısımında ek sağlık ve kurtarma ekipleri görev alacak ve gerekli kontrolleri gerçekleştirecekler.