Bu pazar günü Çin’deki Yellow River Stone Forest 100k yarışında 21 koşucu olumsuz hava koşullarına yakalanarak hayatını kaybetti. Sabah saatlerinde iyi şartlarda başlayan yarış öğleden sonra havanın şiddetli fırtına ve yağmurla birlikte soğukla birleşince katılımcıların 21’i muhtemelen hipotermiye yakalanarak hayatını kaybettti.
Okuyunca çok üzüldüm. Her ne kadar patika yarışlarında zorunlu malzemeler olsa da bunlar da yetmeyebiliyor demek ki.
700 arama kurtarma görevlisi rotaya dağılmış ve koşucuları kurtarmış. Bir koşucu “Bir noktada parmaklarımı hissetmiyordum ve dilim de donmuştu. Bir yerde görevli birini görüp onun bizi yönlendirdiği bir kulübeye 50 kişi sığınıp hayatta kalabildik.” demiş.
Parkurda hayatını kaybeden 21 koşucudan biri, ünlü bir Çinli ultrarunner olan Liang Jing’miş.
Çok kötü bir durum.
Bu gibi durumlarla karşılaşılması halinde neler yapılmalı ya da bu durumlara yakalanmamak için neler yapmak gerekir sizce?
Ben de az önce gördüm bu haberi, çok trajik. Ölen sayısı da çok fazla ve ne yazık ki ölümün telafisi yok. Organizasyonla ilgili ciddi bir ihmal var gibi duruyor.
Gerçekten çok üzücü, bu spor insan vücudunu zorlayan bir spor fakat aniden oluşan yağmur ve soğuk bazı sporcuları hazırlıksız yakalamış olabilir maalesef.
Bu çok ciddi bir mesele. Türkiye’deki bazı yarışlarda gerekli şartlar sağlanmadığından dolayı yarış iptalleri oldu olması da gerekli bence. Kesinlikle önce insan sağlığı.
Tahminim şudur ki ; Çin yönetimi ciddi bir soruşturma ve sorumluları yargılama yoluna girecektir. Ki olması gereken de bu.
Organizasyon
a. Parkur ve hava kosullari konusunda cok detayli bilgi edinmek, anlik takip etmek ve katilimcilari uyarmak.
b. En ekstrem olasiliklara karsi dahi aksiyonlar planlamak ve bu aksiyonlarin uygulanabilirliginden emin olmak gerekirse tatbikat yapmak.
c. Katilimcilar icin en uygun kosullari belirlemek ve cok dikkatli bicimde, istisnasiz kontrollerini yapip gerekirse yarisa almamak.
Yerel ve merkezi yonetimler
a. Etkinlikleri burokrasi gibi gormemek/ele almamak, bu konularda bilgi birikimini, kural ve yonetmelikleri olmasi gereken hale getirmek.
b. Yeni ve gelisen alanlarda hizla bilgi edinmek ve uyum saglamak.
c. Yukaridakileri basardiktan sonra organizasyonlari yakindan denetlemek ve gerekli onlemlerin alindigindan emin olmak.
d. Bir trafik polisi, bir jandarma araci bir ambulansla onlem alinabilecegini dusunmemek ve etkinligin ozelliklerine uygun izleme ve takip yapip, onlemler almak.
Katilimcilar
a. Tum kural ve yonlendirmeleri cok iyi ogrenmek ve onlara harfiyen uymak, hatta varsa eksiklerini tespit edip organizasyonu uyarmak.
b. Katilacagi etkinlige hazir olmak icin her turlu cabayi gostermek, fiziksel, zihinsel ve malzemeler olarak tam hazir oldugundan emin olmak, hazir oldugundan en ufak suphesi varsa vazgecmek.
c. Etkinlik esnasinda kendi guvenligini en on planda tutmak, gerekirse yarisi birakmaktan kacinmamak.
Eksiklerim vardir, sizler de ekleyiniz.
Tabii tum bunlar tam bir sekilde gerceklestirilse bile olusabilecek bazi cok ekstrem olaylar olabilir. Doganin gucu bazen inanilmaz olabiliyor. O nedenle bu olayda ve/veya daha once olanlarda insanlari suclamadigimin, bunlari yapmadilar demedigimin altini cizmek isterim (bu olayin detaylarini bilmiyorum). Soylemek istedigim kurallarimizi ve uygulamalarimizi eniyilestirmek icin elimizden geleni yapmamiz gerektigi.
Burada ve burada iki tane Çince yarış raporunu İngilizce’ye çevirerek okudum. Edindiğim bilgiler ışığında bence kritik noktalar aşağıda.
İlk rapordaki kişi yarışı orta sıralarda koşan bir koşucu olarak gözüküyor. Diğeri ise 6 kişilik ön grupta koşuyormuş. Yarışı bölgenin belediyesinin organize ettiğini ve bu yarışın daha önce dört kez daha düzenlendiğini söylemiş. Kritik bir bilgi şu: Yarışa katılım ücreti 1000 yuan (155 dolar) ama yarışı bitiren herkese 1600 yuan (250 dolar) para veriliyor. Yani sadece bitirenler 100 dolara yakın para alıyorlar. İlk sıralar için anladığım kadarıyla daha büyük ödüller de var. Ayrıca yarışın yapıldığı bölgede yaşayanlardan kayıt ücreti alınmadığını da söylüyorlar ki 20 saatlik limitte bitiren herkesin 250 dolar para alacağı anlaşılıyor.
Yarışa katılmak için belli bir kriter gerekip gerekmediği konusunda bir bilgi yok. Eğer kriter yoksa, para kazanma motivasyonu ile daha önce bu mesafelerde ve arazilerde tecrübesi olmayan kişilerin de katıldığı düşünülebilir. Bu yüzden bu bilgi oldukça önemli.
Gördüğüm ikinci kritik nokta organizasyon ile ilgili. Her iki koşucu da yarış sabahı havanın serin ve soğuk arasında olduğunu ama çok sert rüzgar olduğunu anlatıyorlar. Hatta yarışın ilk birkaç kilometresinde birçok kişinin rüzgardan şapkası uçmuş. Burada kritik bilgi şu: 62. km’de dropbag noktası varmış fakat buraya götürülmesini istediğiniz çantaları organizasyona yarıştan önceki akşam teslim etmeniz gerekiyormuş. Bir gün önce hava durumu iyi gözüktüğü için hemen herkes ceket ve kalın giysileri dropbag’e koyarak organizasyona vermiş. (62. km’nin neredeyse havanın kararmaya başlayacağı saatler olduğunu söylüyor ki bu anlamda kağıt üzerinde mantıklı bir seçim).
Yine kendisinin yazdığına göre “Eğer dropbag’i sabah teslim etme imkanımız olsaydı, sabahki hava şartlarında birçok kişi ceketini üzerine giyerek başlardı ama herkes ceketini önceki akşamdan çantaya koyup vermişti. Herkes şort ve tişört ile başladı” diyor.
Üçüncü kritik nokta parkurun yapısı ve hava şartlarının kötüleştiği zaman dilimi. Yarış ağırlıklı olarak 2000 m civarındaki irtifada geçiyormuş ama 21. km’deki CP2’ye kadar genelde kolay ve koşulabilir yerler varmış. Buraya kadar hava çok kötü değildi diyorlar. CP2 ile CP3 arasında 8 km içinde 1000 metre yükseklik kazanımı varmış ve teknik dağ tırmanışında birçok yerde ellerinizi kullanmanız gerekiyor diyorlar. CP2’den çıktıktan sonra yağmur hızlanmış, rüzgar fırtınaya çevirmiş. (Ek kritik bilgi: CP3’e motorsiklet dahil herhangi bir araç gidemediği için burada yiyecek vs. yokmuş, sadece kontrol noktası olarak işlev görüyormuş. Buraya araç gelemediği için yarışı burada bırakmak da mümkün değilmiş).
Yarışı ortalarda götüren koşucu bu bölümde fırtınayla yağmurun ısıyı birden düşürdüğünü ve ellerini hissemediğini söylüyor. Yukarıdan bir koşucunun yarışı bırakmak için geri döndüğünü görmüş ve “1600 yuandan vaz mı geçtin?” diye düşünmüş. Bir süre sonra kendisi de gidemeyeceğini anlayıp geri dönmüş ve yaklaşık 50 kişi birlikte bir dağ kulubesine sığınarak hayatta kalmışlar.
Yarışı ilk 6’da götüren koşucu ise CP2 ve CP3 arasındaki tırmanışta fırtınanın şiddetinden defalarca düştüğünü söylüyor, sonunda bir yerde kendini kaybetmiş ve gözünü açtığında bir çoban tarafından kurtarılıp mağara içinde ateşin başında olduğunu görmüş. İlk 6’daki diğer koşucuların hepsinin öldüğünü söylüyor.
Bu bilgilerden çıkarabildiğim, kontrol edilemeyen faktörlerin tam da parkurun en kritik noktasında çok olumsuz hale döndüğü. Bunun üzerine bir de kontrol edilebilecek faktörlerdeki organizasyonel hatalar eklenince bir nevi “perfect storm” oluşmuş ve bu derece büyük bir facia yaşanmış. Daha detaylı bilgiler gelirse daha çok öğrenebiliriz ama bu haliyle bile hem koşucular hem de organizatörler için alınacak birçok ders olduğu kesin.
Nedenleri için çok şey söyleyebilir ama sonuç çok üzücü gerçekten. Aykut önemli noktaları çok güzel özetlemiş, ama gerek yedek malzeme gerekse tecrübe açısından yeterli olması beklenen ilk 6 koşucu hayatını kaybediyorsa sanırım hem drop bag hem de maddi motivasyon dışında başka sorunlar var demek yanlış olmaz. Zorunlu malzeme listesinin organizasyon açısından kopyala-yapıştır, koşucu açısından da görmezden gelinen liste olmaması gerektiğini lütfen unutmayalım. Sadece listede neler olduğu değil, listedeki her bir öğenin özellikleri esas önemli olan. Doğru malzeme olsaydı hayatını kaybedenlerin belki bir kısmı bugün hayatta olabilirdi.
Sadece şu noktayı vurgulamak isterim: 700-1200 arasında, fotoğraflara göre oldukça yetkin görünen, arama-kurtarmacı görev alıyor ve hem hayatta olanlara hem de hayatını kaybedenlere ulaşıyor. Ülkemizde böyle bir şey olsa durum nasıl olur? Alınması gereken çok yol olduğu kesin. O zamana kadar en doğrusu, “zorunlu” olandan bağımsız olarak “gereken” neyse onu yapıp zorda kalma riskini en aza indirmek. Ülkemiz koşullarından bir kişinin zorda kalması aslında bir çoğunun ve organizasyonun zorda kalması demek, bu bir gerçek.
İznik ultrada 140 km parkurundayım. İlk 90 km ye adar hava çok iyi güneşlik , akşam saatlerinde hava aniden değişti süleymaniye cp sine yoğun yağmur altında girildi .Daha sonrasında 125. km de derbent köyüne kadar kar boran fırtına eşliğinde zorluklarla geldim.Benimle beraber toplamda 6 kadar koşucu derbent istasyonuna kar yağışı altında ulaştık.Niyetimiz burada biraz dinlenip devam etmekti ,fakat organizasyon ekibi burada yarışın sonlandırılmasına karar verdi .Kar yağışı esnasında birçok yarışçı hipotermi tehlikesiyle yoldan araçlarla toplanmış bunu daha sonra öğrendik. Emniyet esastır ben dahil diğer arkadaşlarda tepki gösterdik ama resmin tamamını görememiş ve koşucu kafası ile olayı idrak edememiş olabiliriz.İşte bu noktada organizasyonun tecrübesi çok önemli.
Bir başka tehlike ise ayı veya başka yaban hayvanı tehlikesi, tehlikeli ormanlarda yarışçıların geceye bırakılmaması saatlerin ve km iyi ayarlanması çok önemli bu yüzden katılmadığım tehlikeli bulduğum organizasyonlar oldu.
Seneden bahsetmemişsiniz, 2018 olması muhtemel… Eğer öyleyse bitişi gören koşucuların uyarısı ile yoldan koşucuların toplandığını söylemek yanlış olmaz. Organizator/yerel yöneticilerin hava durumunu takip ettiklerini sanmıyorum. Kendi döşedikleri işaretlerden bihaber olan bir sürü organizasyon var. Çevreci geçinip topladıklarını iddia eden(görüşüm genel)…
Çin, tüm dağ yarışlarını ve ultramaratonları yasakladı. Yaşanan üzücü olayın ardından bu konularda regülasyonların yeterli olgunlukta olmamasından ötürü belirsiz bir süreyle bu tür yarışlar durduruldu.
2021 yılında koşulan Ultra trail Çin yarışında havanın bir anda değişmesinden dolayı hipotermi’den kaynaklı 21 koşucunun ölmesiyle ilgili dava sonuçlandı ve 5 organizatör ve 2 yerel yetkili 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasına çarptırıldı…
Aynı durum burada olsun ( bir yarışta oluyordu da ) yemin ederim organizasyona ve ekibine bazı diğer koşucular tarafından protokol ödülü verilir…
Feragatname imzalıyoruz ama içeriğini okuyan kaç kişi vardır? Değişen ani hava değişiminde kıstas eksi kaç derecedir? Cp lerde bu değişimi takip eden bir mekanizma var mı? Cp lerin bir görevi de zaten bu değişiklikleri tespit etmek değil mi? Söz konusu olay 2. Ve 3. Cp ler arasında olmuş görünüyor her iki nokta arasında önleyici tedbirler alınabilir miydi?
Diğer önemli bir konu tabiki zorunlu malzeme taşıma hakkında; dağın şakası olmaz deyip bu ibretlik olayları sürekli hatırlamakta fayda var. Bir daha hiç bir trail yarışında böyle bir olayın yaşanmamasını temenni eder, her daim tedbiri elden bırakmadan herkese sağlıklı yarışlar dilerim.
Şimdi durduk yere buradaki koşuculara niye sataşıyorsunuz?
Organizasyon hakkında her ağlayanı koşulsuz şartsız desteklemek zorunda mıyız?
Biz ne yapalım? organizasyonun her hatasında organizatörü hapse mi atalım?
Survivor ruhlu olmayalım, her aksilikte oturup ağlayalım mı?
insan hayatinin onemsiz oldugu toplumlarda (genellikle yuksek nufusa sahiplerdir), kendi hayatinizi hic kimsenin insiyatifine birakmamak gerekir…ne yazik ki durum bu…o sebeple de gecen yazmistim IDA basliginda yazilanlari okuyunca korku/gerilim kitabi okuyor gibi hissetmistim kendimi…organizasyon kalitesinden bagimsiz, bu tarz aktivitelere katilan herkesin sart kosulanlardan hep “1 fazla” sini dusunup ona gore hazirlikli olmasi gerektigine inaniyorum…
