Maraton ve yarı-maraton için World Athletics’in hazırladığı bir sertifikasyon/akreditasyon kuralları ve sistemi mevcut. Linkte (Certified road events) bununla ilgili daha fazla bilgi ve tüm dünyada sertifikalandırılmış yarışların yer aldığı bir liste mevcut. Bu listeyi inceleyerek örneğin ülkede düzenlenen yarışların kesinlikle bir maraton / yarı maraton mesafesine eş olduğunu ve bu parkurda kırılacak rekorların geçerli olabileceğini doğrulamış oluyorsunuz.
Bu neden önemli? Hevesli bir amatör koşucu olarak hazırlanıp tüm eforunuzu sarf ettiğiniz bir yarı maraton veya maratonun ölçümünün kısa kalması sebebiyle elde edeceğiniz derecenin gerçek olmama riskini yok etmek veya örneğin gerekli mesafeden daha uzun bir parkur yüzünden verimsiz bir yarış sonu yaşamanızı önlemek için önemli. Koşu sporunun “kurum” olarak bekası adına önemli. “Yarı maraton / maraton en iyi derecem şuydu, ama o yarış uzun sürmüştü o yüzden aslında bu da olabilir” gibi muğlak ifadelerle bu kurumun talep ettiği özveri ve tutkuya ket vurmaması için önemli.
Gelelim 10K ve 5K yarışlarına. Hevesli bir koşucu bu mesafelerdeki yarışlara ya sıkı bir tempo antrenmanı olsun diye veya en iyi 10K & 5K derecelerini tasdik etmek için katılıyordur diye düşünüyorum. Öte yandan yarı maraton ve maraton için olduğu gibi bir sertifikasyon bu yarışlarda söz konusu değil.
Bazı düzenlenen 10K yarışlarında 10 KM’lik mesafeye tam uyulmaması gibi bir durum söz konusu.
Son dönemden örnek olarak, İBB’nin düzenlediği İstanbul’u Koşuyorum Üsküdar etabında, 10K olarak tanıtılan yarışın 9600 metre olduğu yarış başlamadan 15 dakika önce anons edildi.
İkinci olaraksa Bebek10K isimli yarışta koşanların mesafelerinin 9600-9700 metrelerde kaldığına sosyal medyada sıklıkla tanık oldum. Birçok en iyi 10K’sını koşmuş olan sporcu (ve kimilerinin koçları), bu en iyi 10K’larını oran orantı hesabıyla 9700 metredeki performanslarını 10 KM’ye tamamlayarak andı. Tabii ki onları bir şey demiyorum burada. Ancak düzenleyicilerin eksik mesafe ölçümü sebebi ile koşu sporuna saygısızlık yaptığını düşünüyorum.
Bu konuyu biraz kamuoyu oluşturmak biraz da kendi aramızda mesafe ölçümleri doğru olan / olmayan yarışları dile getirmek için açmak istedim.
Kendilerinin son anda veya sonrasinda duyurmalari tabii ki cok yanlis ve buyuk sorun. Ama mesafenin yanlis oldugu sonucuna kosanlarin saat olcumlerinden yola cikarak karar veremeyiz. Cunku kollarimizdaki saatler ve GPS sistemi bu seviyede yanilabilir. Sosyal medayada bu konuda serzeniste bulunanlar hep yanlis olcum alanlar olacagindan bize sanki herkes boyle olcmus gibi gelebilir. Dogru olcum alanlar bunu dile getirmiyor olabilirler. O yuzden istatistiksel olarak ortalama ne kadar olculdu bilmek gerekir ki bu da neredeyse imkansiz.
Strava’daki kayıtlar istatistiksel olarak sapmayla ilgili oldukça iyi bir fikir veriyor. Özellikle bahsi geçen İstanbul’daki yarışlardan benim katıldıklarımın tümünde kayda değer bir fark vardı. Strava zaten katılıcımları “seninle beraber koşanlar” şeklinde grupladığı için isterseniz yüzlerce kişinin yarış sonucunu rahatlıkla görmek mümkün. Katılımcıların ölçümleri kendi aralarında 100-200 metre civarında benzer, parkurdan ise bir kaç yüz metre kısa çıkıyor, bu durumda da geriye fazla bir soru işareti kalmıyor. 10K PB hedefiyle herşeyinizi koyduğunuz bir yarışın sonunda saatte 9.7 km görmek büyük hayalkırıklığı oluyor. Zaten bu tecrübeyi edinenler sonraki yıl finishte durmuyor, parkur müsaitse saatlerine bakarak 10K’ya tamamlamaya çalışıyorlar.
Datayla uğraşmaya çok hevesli biri olarak GPS sapması ile ilgili zamanında şöyle bir çalışma yapmıştım. Katılacağım maratonun bir önceki edisyonundaki tüm katılımcılarının kullandıkları saat ve ölçülen mesafe bilgilerini Strava’dan çekmiş, benim saatimi kullananların ortalama sapmasını esas kabul ederek hedef pace’imi bu sapmaya göre revize etmiştim. “5 pace hedefliyorsam, saatte 4:58 görmeliyim” gibi… O zamanlar (2017) rahatlıkla crawl edilebiliyordu bu gibi bilgiler. Hesapları public olan koşucuların antrenman geçmişlerini çekip analizler yapmak; nabız, ayakkabı, yükseklik kazanımı, antrenman tipi, lap değerleri gibi onlarca değişkeni kullanarak makine öğrenmesi ile model oluşturmak kolaylıkla mümkündü. Şimdi tamamen api’ye ve izne bağlanmış olabilir.